Tiềm năng khai thác hàng quá cảnh
Cục Đường thủy nội địa VN cho biết, từ năm 2009, Việt Nam - Campuchia đã ký kết Hiệp định về vận tải thủy (Hiệp định), có hiệu lực năm 2011, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động giao thông thủy quá cảnh và qua biên giới trên các tuyến đường thủy quy định.
Từ khi Hiệp định có hiệu lực, hai nước đã làm thủ tục cho gần 78 nghìn lượt phương tiện, hơn 406 nghìn lượt thuyền viên, gần 20 triệu tấn hàng hóa và gần 1,3 triệu lượt hành khách thông qua. Riêng hàng container tăng trưởng trung bình 20%/năm.
Theo Cục Đường thủy nội địa VN, tiềm năng vận tải hàng giữa hai nước, nhất là hàng quá cảnh trên tuyến Hiệp định còn rất lớn. Khảo sát gần đây cho thấy, nhu cầu vận tải hàng đi, đến tại 2 cảng Phnôm Pênh và Sihanoukville (Campuchia) là 2 điểm tập kết, trung chuyển hàng hóa trên tuyến Hiệp định ngày càng cao.
Tại cảng Phnôm Pênh, khu vực bến cảng container LM17 có công suất 300.000 Teus/năm. Nhưng thực tế năm 2021 đã có tới hơn 321.000 Teus hàng hoá quá cảnh đến các cảng biển khu vực TP.HCM và Cái Mép - Thị Vải.
Trong đó, 50% hàng nhập khẩu chủ yếu là nguyên vật liệu sản xuất do chủ hàng từ các nước đặt mua của Trung Quốc. Sau đó, 93% hàng thành phẩm sau khi gia công tại Campuchia sẽ được xuất khẩu sang Mỹ, Canada, Nhật Bản, châu Âu và các nước phát triển.
Theo số liệu cảng Phnôm Pênh công bố, năm 2011 khi Hiệp định chính thức có hiệu lực, lượng hàng container quá cảnh qua Việt Nam bằng tuyến vận tải đường thủy là 81.631 Teus. Sau 10 năm số lượng hàng hóa qua tuyến đã đạt 321.066 Teus vào năm 2021, đạt mức tăng trưởng gần 400%, trung bình 20% mỗi năm.
Hiện nay, cảng Phnôm Pênh đang thực hiện mở rộng khu vực bến cảng ML17 làm hàng container giai đoạn 3, dự kiến sau khi hoàn thành tổng công suất sẽ là 500.000 Teus/năm. Tiếp theo, Chính phủ Campuchia đã phê duyệt giai đoạn 4 để nâng công suất cảng lên 900.000 Teus/năm.
Đối với cảng Sihanoukville (Sihanoukville Autonomous Port, viết tắt PAS), đại diện Cục Đường thủy nội địa VN cho biết từ năm 2012 đến nay, lượng hàng hóa thông qua cảng tăng trưởng trung bình 11,29%, đạt gần 7 triệu tấn; Lượng hàng container tăng trung bình 12,8%, đạt hơn 730.000 Teus vào năm 2021.